به گزارش شفا آنلاين،يكي از ايميل هايي كه رسيده، درددل خانم جواني است كه دچار فيبروم رحمي شده و برايمان نوشته است: «... داشتم خوب و خوش زندگي مي كردم؛ تنها مشكلم خونريزي شديدتر از معمول در عادات ماهيانه ام بود. براي چكاپ و بررسي علت اين مشكل نزد دكتر رفتم. از يك سونوگرافي ساده رسيدم به اينجا كه مي گويند فيبروم داري و بايد جراحي كني وگرنه دردسر ساز مي شوند و امكان دارد باردار نشوي!

اصلا اين فيبروم دردسري براي من نداشت؛ حتي از وجودش هم خبر نداشتم! عمل جراحي چرا؟! خواهرم كه در اروپا زندگي مي كند، مي گويد اينجا انواع درمان هاي طبي را براي مشكلات مختلف داريم و كسي به راحتي تن به عمل جراحي نمي دهد... لطفا مرا درباره مشكلم كه مشكل خيلي از خانم هاي همسن و سال من است و به خصوص در مورد درمان هاي جديدش راهنمايي كنيد...»

فيبروم رحمي شايع ترين تومور خوش خيم در خانم هاست. آمارهاي جهاني ميزان اين تومور را از 25 تا 60 درصد گزارش كرده اند. ما آماري دقيق از ميزان فيبروم در خانم هاي ايراني نداريم ولي اينطور برآورد مي شود كه در كشور ما حدود 40 درصد خانم ها فيبروم دارند. اما قبل از اينكه در مورد اين داروي نسبتا جديد صحبت كنم، لازم است چند نكته در مورد فيبروم رحمي بگويم.

اول اينكه شايد حدود 50 درصد از فيبروم ها هيچ مشكلي براي يك خانم ايجاد نكنند و مانند اين خانم اصلا فيبروم به طور اتفاقي كشف شود. مثلا خانمي براي انجام تست سالانه مراجعه مي كند و پزشك متوجه مي شود رحم بزرگ تر از حد طبيعي است و درخواست سونوگرافي مي كند و مشخص مي شود فيبروم يا فيبروم هاي متعددي در رحم وجود دارد كه معمولا نتيجه اش نگراني بي مورد بيمار و مراجعات مكرر به پزشكان متعدد و سونوگرافي هاي پي در پي است و شنيدن پيشنهادهاي متفاوت از طرف پزشكان مختلف.

دوم اينكه همه فيبروم ها اساسا به درمان؛ چه جراحي، چه دارويي، نياز ندارند. فيبرومي كه هيچ مشكلي براي يك خانم ايجاد نكند، فقط لازم است هر 6 ما يك بار با سونوگرافي، آن هم در يك جا و توسط يك متخصص سونوگرافي و نه چند مركز متفاوت كنترل شود؛ زيرا احتمال اينكه سونوگرافيست هاي مختلف اندازه هاي متفاوتي گزارش كنند، وجود دارد و اين مساله ممكن است بر نگراني بيمار بيفزايد كه مثلا فيبرومش طي 6 ماه 2 سانتي متر بزرگ تر شده.

دوم اينكه فيبروم يك توده خوش خيم است و احتمال اينكه بدخيم شود، بسيار كم است؛ چيزي حدود 2 در هزار. سوم اينكه فيبروم هايي نياز به درمان دارند كه مشكلي براي بيمار ايجاد كنند؛ مثلا افزايش خونريزي هنگام عادت ماهيانه، درد لگني، فشار به مثانه و تكرر ادرار، سقط، نازايي يا فيبروم هاي خيلي بزرگ، مثلا بزرگ تر از يك رحم باردار 20 هفته، زيرا چنين فيبروم هايي ممكن است روي حالب ها فشار بياورند و به تدريج در كار كليه اختلال ايجاد كنند، حتي بدون اينكه بيمار متوجه شود.

همچنين اگر چنين فيبروم هاي بزرگي وجود داشته باشند، احتمال اينكه هنگام عمل نتوان فقط فيبروم را برداشت و پزشك مجبور به برداشتن تمام رحم شود، زياد مي شود. اينكه فيبروم باعث خونريزي زياد يا درد يا سقط و نازايي مي شود، دلايل پيچيده اي دارد كه گاهي ربطي به اندازه فيبروم ندارد. مثلا يك فيبروم بسيار بزرگ در قسمت خارجي رحم ممكن است هيچ مشكلي براي باروري يك خانم ايجاد نكند، اما يك فيبروم كوچك حدود 2 تا 3 سانتي متر داخل حفره رحم، باعث نازايي يا سقط مي شود.

به هر حال، اگر فيبرومي به درمان قطعي نياز داشت، اين درمان جراحي است كه براساس آن فيبروم يا فيبروم هاي متعدد برداشته مي شوند يا تمام رحم خارج مي شود. طبيعي است اگر خانمي تمايل به باروري داشته باشد بايد تمام تلاش انجام شود كه رحم حفظ شود.

سير تحولات درمان فيبروم

طي 50 سال گذشته، پيشرفت هاي بسياري در زمينه جراحي فيبروم داشته ايم. قديم ها اگر بيمار مي پرسيد حين عمل ممكن است رحم به كلي برداشته شود، حتما جواب پزشك اين بود كه بله، امكان دارد اما امروزه با سونوگرافي هاي پيشرفته سه بعدي واژينال در حد بسيار دقيق مي توان پيش بيني كرد طي عمل، جراح با چه شرايطي روبرو خواهدشد و احتمال برداشتن رحم زياد است يا نه.

همچنين قديم ها بين پزشكان و همچنين بيماران چنين تصوري بود كه اگر كسي عمل فيبروم رحمي شود احتمال بسياري وجود دارد كه چسبندگي هاي شديد پيدا كند و متعاقب آن اصلا باردار نشود. امروزه ديگر اين موضوع به شدت و حدتي كه در گذشته بود، نيست زيرا تكنيك هاي عمل فرق كرده و امكانات و راه هايي براي جلوگيري از چسبندگي پيدا شده است.

جراحي با لاپاروسكوپ

اتفاق ديگري كه در 20 سال گذشته افتاده، عمل جراحي با لاپاراسكوپ است. متاسفانه اين تصور اشتباه در بيماران پيدا شده كه همه فيبروم ها را مي شود با لاپاراسكوپي عمل كرد، عمل خيلي راحت تري براي بيمار است و چسبندگي هم ايجاد نمي شود. مطالعات نشان داده اند اين تصور درست نيست.

اول اينكه هر فيبرومي را با لاپاراسكوپ نمي شود عمل كرد، دوم اينكه هر جراحي هم نمي تواند با لاپاراسكوپي عمل فيبروم انجام دهد زيرا اصلا كار ساده اي نيست و اگر درست انجام نشود ممكن است عوارض آن از عمل باز هم بيشتر باشد و اين طور هم نيست كه با لاپاراسكوپي چسبندگي ايجاد نمي شود. همچنين به دليل ديگري كه طي 2 سال گذشته متوجه آن شده اند عمل فيبروم به كمك لاپاراسكوپ كمتر انجام مي شود.

جراحي با هيستروسكوپ

يك تحول بسيار مهم و باارزش، عمل فيبروم هاي داخل رحم به كمك هيستروسكوپ است. اتفاقا اين فيبروم ها، حتي وقتي كوچك هم هستند، بسيار مشكل آفرينند. خونريزي هاي شديد، ترشح، سقط و نازايي و حتي بدخيم شدن در اين فيبروم ها بيشتر از انواع ديگر است.

در گذشته كه هيستروسكوپي و ديدن مستقيم فيبروم و برداشتن آن به كمك هيستروسكوپ وجود نداشت، درمان اين فيبروم ها بسيار سخت بود، اما امروزه با وجود هيستروسكوپ درمان بسيار راحت تر شده است. متاسفانه، اين امكان در دسترس همه جراحان زنان نيست و هم نياز به دستگاه دارد و هم مهارت و آموزش پزشك. مجموع مسائل گفته شده توجه پزشكان را به سمت پيدا كردن دارو يا روش هاي ديگر غيرجراحي براي درمان فيبروم كشاند.

درمان هاي دارويي

حدود 25 سال پيش، دارويي ساخته شد كه مي توانست هورمون هايي كه از غده هيپوفيز براي تحريك تخمدان ها ترشح مي شود، مهار كند. در نتيجه تخمدان 2 هورمون مهمش يعني استروژن و پروژسترون را نمي ساخت. يعني، ايجاد يك حالت يائسگي دارويي. تصور بر اين بود كه استروژن است كه باعث رشد فيبروم مي شود و اگر ساخت استروژن مهار شود، فيبروم كوچك خواهد شد و همين طور هم بود. از 20 سال پيش، اين دارو به صورت آمپول هاي تزريقي در ايران وجود داشت و به وفور در فيبروم ها به صورت تزريق ماهانه استفاده مي شد و مي شود.

اوايل تصور بر اين بود كه اين دارو چيزي شبيه معجزه است، اما به تدريج مشخص شد اين طور هم نيست. اولا نمي توان براي مدت طولاني يك خانم را به حالت يائسگي برد زيرا علائم يائسگي مثل گرگرفتي، پوكي استخوان و عوارض ديگر ظاهر خواهد شد كه ممكن است آزاردهنده باشد. پس بايد براي كوتاه مدت از اين دارو استفاده كرد.

ديگر اينكه بعد از پايان دوره درمان، مثلا 4 تا 6 ماه، فيبروم سريع به اندازه قبلي خود بر مي گردد حتي گاهي اوقات بزرگ تر از اولش مي شود و بالاخره اينكه وقتي عمل جراحي همان فيبروم ضروري مي شود، نه تنها عمل ساده تر نمي شود، بلكه سخت تر هم مي شود. در كشور ما اين دارو همچنان بسيار زياد براي فيبروم ها استفاده مي شود. تا اينكه در سال 2009 يعني حدود 7 سال پيش، داروي Esmya در اروپا به عنوان درمان فيبروم مورد تاييد قرار گرفت و در سال 2010 هم سازمان غذا و داروي آمريكا اين دارو را مورد تاييد قرار داد؛ دارويي كه اگرچه فعلا در ايران نيست اما احتمالا به زودي وارد بازار دارويي ما نيز مي شود. اين دارو يك قرص است كه بيمار بايد روزانه مصرف كند.

مطالعاتي كه در مورد اين دارو انجام شده به اين صورت بوده كه به مدت 3 ماه دارو تجويز شده، بعد براي مدتي قطع شده و مجددا 3 ماه ديگر و تا 4 دوره متناوب استفاده شده است. نتايج به طور واضح از داروي تزريقي اي كه ما در اينجا داريم، بهتر بوده است. البته هنوز صحبت اينكه اين دارو به كلي فيبروم را از بين ببرد، نيست و هم چنين براي فيبروم هاي خيلي بزرگ مثلا اندازه بالاي يك رحم 4 ماهه، مصرف نشده است. اما در مجموع امكان بسيار باارزشي براي درمان علائم فيبروم و بالا بودن كيفيت زندگي گروه زيادي از خانم هاست.هفته نامه سلامت

كارشناس: دكتر ملك منصور اقصي - فوق تخصص زنان و نازايي، استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران

منبع خبر: شفا آنلاین

تاریخ: ۱۰/۱۱/۱۳۹۴